Gjatë procesit të nënshkrimit të marrëveshjes midis Rusisë dhe Ukrainës për grurin, asnjë nga anëtarët e dy delegacioneve nuk u ul në të njëjtën tavolinë, madje iu shmangën shtrëngimit formal të duarve – siç është zakon në këto raste.
Këshilltari i presidencës ukrainase, Mykhailo Podoliak, e kishte parashikuar më parë këtë zhvillim. “Ukraina nuk nënshkruan dokumente me Rusinë”, shkroi ai në llogarinë e tij në Twitter. “Ukraina nuk po nënshkruan asnjë dokument me Rusinë. Ne nënshkruam një marrëveshje me Turqinë dhe OKB-në dhe morëm detyrime ndaj tyre. Rusia po nënshkruan të njëjtën marrëveshje me Turqinë dhe OKB-në”, theksoi konkretisht Podoliak.
Në të njëjtën kohë, ministri rus i Mbrojtjes Sergei Shoigu u ul përballë homologut të tij turk, Hulusi Akar, dhe nënshkroi dokumentin e marrëveshjes. Menjëherë pas kësaj, ishte radha e ministrit të infrastrukturës së Ukrainës, Alexander Kurbakov, i cili u ul përballë Akar, për të nënshkruar një dokument të njëjtë.
Madje, në të dyja rastet, në mes të tavolinës u ulën presidenti i Turqisë, Recep Tayyip Erdogan dhe Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, Antonio Guterres. Në të njëjtën kohë, as flamujt e dy vendeve nuk u vendosën krah për krah pasi mes tyre ishte flamuri i Kombeve të Bashkuara.
Një marrëveshje midis Kievit dhe Moskës për të rihapur eksportet e grurit nga portet e Detit të Zi të Ukrainës do të ndihmojë në lehtësimin e krizës globale të ushqimit, thanë Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Antonio Guterres dhe presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan.
“Sot,ka një far në Detin e Zi. Një fener shprese (dhe) mundësie… dhe lehtësim në një botë që ka nevojë më shumë se kurrë”, tha Guterres në ceremoninë e nënshkrimit, duke i bërë thirrje Rusisë dhe Ukrainës që të zbatojnë plotësisht marrëveshjen.
Erdogan feston
Rexhep Tajip Erdogan tha se ishte krenar për nismën “e cila do të luajë një rol të rëndësishëm në zgjidhjen e krizës globale të ushqimit, e cila ka shqetësuar të gjithë botën për një kohë të gjatë. Ne do të kontribuojmë në parandalimin e rrezikut të urisë” .
Sipas presidentit turk lëvizja e anijeve do të nisë në ditët në vijim. “Ne do të hapim një korridor të ri nga Deti i Zi në shumë vende të botës. Njëkohësisht, ai tha se marrëveshja ka dispozita për të gjitha procedurat, që nga nisja e anijeve deri te kalimi i tyre i sigurt dhe mbërritja në portin e destinacionit. Ai përmendi në mënyrë të veçantë qendrën e përbashkët që do të krijohet në Stamboll për zbatimin dhe monitorimin e planit.
Çfarë thotë marrëveshja
Sipas zyrtarëve të lartë të Kombeve të Bashkuara, dërgesat e para të drithit nga Odessa dhe portet fqinje mund të ndodhin brenda pak javësh, ndërkohë që qëllimi është që menjëherë të hidhen në treg pesë milionë tonë metrikë grurë ukrainas dhe ushqime të tjera në muaj. Kjo gjithashtu do të lirojë hapësirë në magazinat e Ukrainës për të hyrë në grurë të korrur të freskët.
Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, Antonio Guterres, i cili mori pjesë në ceremoninë e nënshkrimit në Stamboll, vuri në dukje se marrëveshja nuk erdhi lehtë, ndërsa foli për një marrëveshje “fener” në Detin e Zi. Ai falënderoi gjithashtu Ukrainën, Rusinë dhe Turqinë për bashkëpunimin e tyre në mënyrë që të kemi një tekst përfundimtar.
Nevoja për qasje në grurin ukrainas
“Që nga fillimi i luftës, unë kam theksuar se nuk mund të ketë zgjidhje për krizën globale të ushqimit pa siguruar akses të plotë global në ushqimin ukrainas dhe ushqimin dhe plehrat ruse. Sot hodhëm hapa të rëndësishëm drejt arritjes së qëllimit. Por rruga është e gjatë”, tha Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së.
Që nga fillimi i pushtimit rus më 24 shkurt, Kievi dhe Moska kanë rënë dakord për shumë pak. Analistët theksojnë se pavarësisht marrëveshjes, shpërndarja e drithit do të jetë një proces i vështirë për shkak të luftës. Aktualisht 2.5 milionë tonë metrikë grurë ukrainas eksportohen çdo muaj me rrugë dhe lumenj në vende të tilla si Moldavia, Polonia dhe Rumania me ndihmën e BE-së.
Marrëveshja zgjat për 120 ditë
Zyrtarët thanë se marrëveshja Kiev-Moskë do të zgjasë për 120 ditë. Megjithatë, ata shpresojnë se do të rinovohet në mënyrë të vazhdueshme për të normalizuar eksportin e grurit për muajt e ardhshëm.
Një nga kushtet është që anijet tregtare dhe civile, si dhe objektet portuale të përfshira në dërgimin e grurit, të mos bëhen objekt sulmi. Megjithatë, sipas një zyrtari të OKB-së, garancitë ruse të sigurisë nuk shtrihen në pjesë të porteve të Ukrainës që nuk përdoren drejtpërdrejt për eksportet e grurit.
Bazuar në tekst, kapitenët ukrainas do të drejtojnë anijet e grurit nga Odessa dhe portet fqinje të Chernomorsk dhe Yuzhne, duke ndjekur rrugë të sigurta të përcaktuara nga marina ukrainase, duke shmangur minat.
Që nga e shtuna, një qendër e përbashkët komanduese që përfshin rusë, ukrainas, turq dhe zyrtarë të OKB-së është duke u ngritur në Stamboll. Në të njëjtën kohë, ekipet nga të tre vendet dhe Kombet e Bashkuara do të inspektojnë së bashku anijet për t’u siguruar që ato nuk po mbajnë armë në Ukrainë pas shkarkimit të ngarkesës së grurit.
